گفتن همین ایده جدید درعین آنکه جای بسی مسرت دارد، از دو احتمال خارج نیست. یا آیت الله خامنه ای حقیقتا متوجه مضرات عدم رابطه با امریکا شده و بدنبال ایجاد ارتباط در ضمن حفظ احترام خودش است و یا این صحبت یک تاکتیک سیاسی است برای تمام کردن این توافق بدون ایراد مشکل از طرف غرب و بعد از آنکه توافق حاصل شد کل صحبت به فراموشی سپرده شود، چرا که هیچ تعهد شفافی داده نشده و موکول به موضوعاتی شده که حتی عنوان آن هم نامشخص است.
در مجموع این سخنان آیت الله خامنه ای در قامت یک سیاستمدار عملگرا ظاهر شد، و گویی "چرچیل در توافق تهران"، هیچ ابراز خشنودی نکرد در عین آنکه آن فشارهای عصبی همیشگی اش را نداشت و آرامش و انسجام سخنانش از رضایت حکایت می کرد. اما چون او به عنوان وزنه تعادل مذاکرات نقش ایفا می کند، جای خودش را - به درست- خالی نکرد، زیرا هنوز توافق و تعهدی رسما داده نشده و تنها بر رسیدن به راه حل توافق صورت گرفته؛ و یک سیاستمدار کاردان می داند که اکنون زمان خوشحالی نیست، علی الخصوص که در طرف مقابل مخالفان تندرو دیگری وجود دارند، که خطر حضور و نظراتشان تنها بعد از بستن پیمان نهایی خنثی خواهد شد.
تشری ملایم به فرماندهان سپاه، امامان جمعه و مسئولان حکومتی که به نتیجه رسیدن گفتگوها را تبریک گفته بودند، همزمان هم نشان رضایت رهبر است -زیرا این افراد تابحال سابقه نداشته سرخود حرف و صحبتی را علنی کنند- و هم اعتباری برای آیت الله که در جایگاه رهبر سررشته امور را در دست دارد و بمانند پدری کودکانش را نصیحت می کند!
حقیقتا نمی توانم تعجبم را از این همه عقلانیت موجود در رفتار حاکمیت در یک ماه گذشته پنهان کنم. گویی با آغاز سال جدید، مقامات کشوری و لشکری عوض شده اند و با آمدن بهار، ناگهان عطر منطق در فضای حاکمیت پیچیده.
در همین چند روزه کوتاه، چه در واکنش ها به درگیری عربستان و یمن و چه در مواضع مذاکرات هسته ای، و حتی سفر اردوغان به تهران، تقریبا همه اظهار نظرها حساب شده و بدون احساسات کودکانه مذهبی یا حزبی بیان شده است.
علت دیگر این عقلانیت هم می تواند برگردد به خود نفس مذاکرات با قدرتهای جهانی. به این معنی که وقتی با جمعی منطقی گفتگو می کنید ناچار به ارائه و رفتار منطقی هستید و این همان رمز بهبود شرایط بعد از توافق هسته ای و از مزایای ارتباط با جهان است. همانطور که در سالهای بعد از انقلاب دولتها با حرکت تدریجی به سمت منزوی شدن ایران از عرصه جهانی یکی پس از دیگری بی منطق تر و شعارزده تر شدند و بمانند چرخ دنده ای که از جای خود خارج می شود، جمهوری اسلامی در این سالها فارغ از نظم جهانی و گروه افراطی -نه یک حکومت- هر صحبت و عمل بی مسئولانه ای را زده و انجام داده است. بازگشتن این چرخ دنده خارج شده به مجموعه جهان ممکن نمی شود مگر با همدور شدن و رفتارهای عقلایی و منطقی از سوی حاکمان.
بدیهی است که بسیاری از افراطی گری های سیاست خارجی و حتی داخلی مانند حذف اسراییل از روی نقشه! بتدریج با پیوستن به جامعه جهانی از بین خواهد رفت.
جمهوری اسلامی راهی ندارد که برای بقا، مسئولیت حکومت و مردم ایران را بپذیرد و ناچار خواهد بود که در ارتباط با جهان به عنوان نماینده مردم ایران -نه ایدئولوژی هایش- رفتار کند. این تغیر بیرونی بتدریج موجب تغیر درونی و بالا رفتن اهمیت نظر مردم در تصمیمات دولت خواهد شد و به رسیدن به خواسته های مردم که برابری های اجتماعی و حقوق بشر است، نتیجه خواهد داد.
پی نوشت:
1- مشکل برداشته شدن یکجای تحریم ها به این شکل حل شده که ایران از زمان بیانیه لوزان تا 3 ماه بعد و بستن قرارداد نهایی تحت نظارت خواهد بود و اولین گام را برخواهد داشت. و از سمت مقابل با بسته شدن پیمان عمده تحریم ها برداشته خواهد شد. این تفاوت شکلی هردوطرف را راضی خواهد کرد. به این شکل که امریکا همانطور که قول داده در ازای "اقدام" ایران نه "قولهایش" تحریم ها را برخواهد داشت. و آیت الله خامنه ای هم راضی است چرا که در برداشتی دیگر "همزمان" با بسته شدن توافق تحریم ها برداشته شده و بر حرفش ثابت قدم مانده. البته در این بین چانه زنی هایی هم بوجود خواهد آمد که احتمال رخ دادن آنها با مواضع اخیر رهبر ضعیف خواهد بود.
2- *این سخنان آیت الله خامنه ای بهترین واکنشی بود که می شد از او با توجه به جایگاه، سواد، سن و اعتقاداتش انتظار داشت! و همین سخنرانی یکی دیگر از محکم ترین نشانه های بهبود اوضاع بعد از توافق است.
۱ نظر:
با درود بر آرسین و سپاس از تحلیل خوب
خامنه ای بی خود دلواپسان را دنبال نخود سیاه می فرستد تا رضایت نسبی و مقطعی آنها تامین شود اما به نظر من در نهایت فقط یک درصد احتمال دارد از این راه برگردد.
ارسال یک نظر